ભારતમાં વાહન ઉદ્યોગમાં નવીનતમ ટેક્નોલોજી અને પર્યાવરણ પ્રત્યેની સંવેદનશીલતા વધતી જાય છે. આવા સમયમાં, હાઈડ્રોજન ફ્યુઅલ સેલ વાહનો (FCVs) ભવિષ્ય માટે એક આશાજનક વિકલ્પ બની રહ્યા છે. દેશમાં વાહનવ્યવહારના કાર્બન ઉત્સર્જનને ઘટાડવા અને પર્યાવરણીય સમસ્યાઓનો સામનો કરવા હાઈડ્રોજન ફ્યુઅલ સેલ ટેકનોલોજી એ સુસ્ત નર્માણરૂપ પરિણામો આપવા માટે તૈયાર છે.
હાઈડ્રોજન ફ્યુઅલ સેલ કેવી રીતે કામ કરે છે?
હાઈડ્રોજન ફ્યુઅલ સેલ ટેક્નોલોજી વપરાશકર્તાને સ્વચ્છ અને ઉત્સર્જન વિનાનું દળ પૂરુ પાડે છે. તેમાં હાઈડ્રોજનને વપરાશના પદાર્થ તરીકે લઈ, તેનો વિઘટન કરાય છે અને પછી તે ઓક્સિજન સાથે રાસાયણિક ક્રિયા કરીને વિદ્યુત અને પાણી ઉત્પન્ન કરે છે. આ પ્રક્રિયામાં કેબલ પાણી અને વિદ્યુત બાય-પ્રોડક્ટ છે, જે પારંપારિક ફોસિલ ફ્યુઅલ ઈન્જિનની જેમ વાયુ પ્રદૂષણ નથી ફેલાવતી.
ભારતનો દૃષ્ટિકોણ
ભારત પાસે હાઈડ્રોજન આધારિત ટેક્નોલોજીના વિકાસ માટે ઘણી સંભાવનાઓ છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા “રાષ્ટ્રીય હાઈડ્રોજન મિશન” હેઠળ ભારતને 2070 સુધીમાં કાર્બન નિષ્પક્ષ (Net Zero) બનાવવા માટે મહત્ત્વનું પગલું લેવાઈ રહ્યું છે. આ મિશનનો મુખ્ય ઉદ્દેશ હાઈડ્રોજન ઉદ્યોગમાં સ્વાયત્તતા પ્રાપ્ત કરવી અને નવીનતમ પ્રોજેક્ટ્સને પ્રોત્સાહન આપવું છે.
પડકારો અને તક
હાલમાં, હાઈડ્રોજન ફ્યુઅલ સેલ ટેક્નોલોજી માટે ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને સપ્લાય ચેઇન મજબૂત નથી. હાઈડ્રોજન ઉત્પાદક પ્લાન્ટ અને ફ્યુઅલ સ્ટેશન્સની અછત છે, જેને કારણે આ વાહનોના વ્યાપક ઉપયોગમાં મુશ્કેલી પડી શકે છે. તેમ છતાં, પ્રગતિની દિશામાં સરકાર અને ખાનગી કંપનીઓ બંને દ્વારા મોટા મૂડી રોકાણની શરૂઆત થઈ છે.
આ ઉપરાંત, આ ટેક્નોલોજીનો વિકાસ ભારતમાં રોજગારના નવા ક્ષેત્રો ઉદ્ભવાવે છે, જે યુવાનોને નવી તક આપે છે. ખાસ કરીને, ઇલેક્ટ્રિકલ એન્જિનિયરિંગ, રિન્યુએબલ એનર્જી, અને મેન્યુફેક્ચરિંગ ક્ષેત્રે અપાર સંભાવનાઓ છે.
પરિણામ
આવતા દાયકામાં, ભારત હાઈડ્રોજન ફ્યુઅલ સેલ ટેક્નોલોજીના ક્ષેત્રમાં અગ્રેસર બની શકે છે. જો સરકાર અને ખાનગી ક્ષેત્ર એકસાથે કામ કરે, તો ભારતની ગાડી ઉદ્યોગ અને પર્યાવરણના દ્રષ્ટિકોણે હાઈડ્રોજન ફ્યુઅલ સેલ વાહનો એક નવો ક્રાંતિકારી ફેરફાર લાવી શકે છે.